Owczarek Podhalański: Jaki Jest Naprawdę? Opis Specjalisty Animala

Większość Polaków słabo zna rodzime rasy psów. Aktualnie mamy ich sześć: walczący o uznanie polski spaniel myśliwski oraz uznane gończy polski, ogar polski, chart polski, polski owczarek nizinny oraz owczarek podhalański. To właśnie ten ostatni jest w czołówce najbardziej znanych polskich ras. Biały, pilnujący obejścia lub owiec pies to nieodłączny element polskich Tatr. Mimo to wydaje się być niedoceniany we własnym kraju. 

Najważniejsze cechy rasy Owczarek Podhalański

Polski owczarek podhalański - dokładnie tak brzmi pełna nazwa rasy. Nam znany jest po prostu jako owczarek podhalański, krócej podhalan, rzadziej jako owczarek tatrzański. Międzynarodowa Federacja Kynologiczna uznała rasę w 1963 roku jako jedną z pierwszych ras polskich, wraz z polskim owczarkiem nizinnym.

Klasyfikacja FCI 

Grupa I - Owczarki i psy pasterskie
Sekcja 1 - Owczarki
Numer FCI: 252
Nie podlega próbom pracy.

Wygląd zewnętrzny

Owczarek podhalański jest psem mocnej budowy, znamionującej siłę oraz ruchliwość. Jego sylwetka jest prostokątna. Mocna, sucha głowa jest trzymana ani za wysoko, ani zbyt nisko, niezależnie od tego, czy pies się porusza, czy po prostu stoi. Kufa mocna, dość szeroka i stopniowo zwężająca się ku czarnemu nosowi o rozwartych nozdrzach. Powinna być tej samej długości, co mózgoczaszka lub nieznacznie krótsza. Wargi są ciemne i, co ważne, powinny przylegać do mocnych szczęk. Zgryz nożycowy, cęgowy jest u owczarka podhalańskiego dopuszczalny. Oczy tego białego psa są ciemnobrązowe, nieco skośne, nie za duże ani za małe - średniej wielkości. Obwódki oczu są ciemne, co nadaje rasie charakterystycznego wyglądu. Uszy są średniej wielkości, opadające, mocno owłosione, trójkątne i dosyć grube. Powinny być stosunkowo ruchliwe. Przednia krawędź ucha powinna przylegać do głowy psa. Szyja jest mocna, średniej długości, umięśniona, ozdobiona piękną kryzą.

Owczarek podhalański nie powinien mieć wiszącego podgardla, jakie często mają duże psy pilnujące. Tułów jest prostokątny, grzbiet i lędźwia szerokie, a zad lekko opadający. Brzuch nieco podkasany, klatka piersiowa głęboka, o nieco płaskich żebrach. Bujnie owłosiony, puszysty ogon owczarka podhalańskiego zwisa nisko; w ruchu może być uniesiony, jednak pies nigdy nie zakręca go nad grzbietem. Powinien być na tyle długi, by sięgał w spoczynku stawu skokowego psa. Kończyny są mocne i proste, umięśnione. Łapy okrągłe, pożądane są ciemne, krótkie pazury oraz opuszki. Pomiędzy palcami powinny być owłosione. Najbardziej charakterystyczną cechą owczarka podhalańskiego i jednocześnie jego największą ozdobą jest jego piękna, biała szata. Wszelkiego rodzaju łaty i naloty są wysoce niepożądane. Pies ten ma grube, dwuwarstwowe futro, którego zadaniem jest chronić go przed surowym, górskim klimatem. Sierść jest prosta lub lekko falista, tworzy wspaniałą kryzę na szyi i piersi.

Charakter

Polski owczarek podhalański to pies zrównoważony, o wysokim progu pobudzenia i spokojnym temperamencie. We wzorcu znaleźć można informację, że to pies czujny, ale również inteligentny. W praktyce oznacza to, że choć nic nie umknie jego uwadze, nie ma on w zwyczaju reagować na absolutnie każdy bodziec. W razie zagrożenia, które potrafi celnie ocenić, reaguje bardzo szybko i zdecydowanie. Rozdrażniony zaś może być niebezpieczny. Z tego powodu nie jest to pies, który nadaje się dla każdej osoby i w pewnych przypadkach lepiej poprzestać na jego podziwianiu.

Owczarek podhalański jest psem pewnym siebie i dominującym, o silnym instynkcie terytoralnym. Trudno się temu dziwić, właśnie takie cechy były w nim przez wieki zakorzeniane. Podejmował decyzje samodzielnie, cechuje go więc niemała doza niezależności. Z tego względu właściciel tego pięknego, białego psa nie może mu pobłażać w pierwszych dniach. Jako pies bardzo inteligentny i sprytny, owczarek podhalański świetnie wyłapuje i wykorzystuje słabości człowieka, a w późniejszym wieku złe nawyki u tak silnego i stanowczego psa bardzo trudno wyrugować.

Wymaga on bardzo spokojnego, ale konsekwentnego opiekuna, który ma świadomość rasy psa i wie, co robi, układając go. Podhalan nie znosi przymusu, zdecydowanie chętniej słucha i podąża za opiekunem, który wyznacza mu zasady i granice stanowczo, ale w sposób łagodny. Chociaż szybko osiąga wzrost dorosłego psa, bardzo długo dojrzewa psychicznie - w wieku dwóch-trzech lat. Jak na psa tej wielkości jest dosyć ruchliwy i niekoniecznie odnajdzie się jako typowy domator, jednak nie jest i nie stanie się typem sportowca. Nie nadaje się do biegania ani też biegania przy rowerze, nie odnajdzie się w większości sportów kynologicznych, w których liczy się czas i zwinność. Najodpowiedniejszą formą aktywności dla owczarka podhalańskiego są zwyczajne, długie spacery. Chętnie będzie towarzyszył swojemu właścicielowi czy też całej jego rodzinie podczas długich wędrówek, po górach i nie tylko. Wobec członków swojej rodziny, w tym zwierząt, jest łagodny i opiekuńczy. Na spacerach woli trzymać się blisko, aby mieć wszystkich na oku. Bardzo chętnie po długim spacerze położy się w pobliżu swojej rodziny czy też na kanapie lub w nogach ukochanego opiekuna. Lubi być pieszczony i doceniany; owczarek podhalański chce czuć się częścią rodziny. Pozostawiony sam sobie nie będzie szczęśliwy.

Nie cechuje go zbyt silny instynkt myśliwski, nie ma też tendencji do ucieczek czy kłusowania, ze względu na silne poczucie “obowiązku” pilnowania oraz instynkt terytorialny. Z pewnością są to zalety, jednak instynkt ten ma również ciemną stronę. Polski owczarek podhalański jest prawdziwym stróżem i obrońcą swojego obejścia, rodziny i jej dobytku. Choć na spacerach poza swoim terenem zwykle zachowuje się z rezerwą, lecz spokojnie wobec mijanych nieznajomych osób, jego zachowanie będzie zupełnie inne, gdy znajduje się na swoim terytorium. Nieznane mu zwierzęta oraz osoby, również dzieci, są traktowane jak intruzi i podhalan nie będzie miał dla nich taryfy ulgowej. Terytorium podhalana na wsi czy też w domu jednorodzinnym wyznacza na ogół ogrodzenie, ale w przypadku bloku sytuacja może się komplikować, szczególnie w przypadku samców. Ponieważ jest czujnym stróżem, szczególnie nocą, często zgłasza głośno zbliżającego się intruza. Z wyżej wymienionych względów, jak również z powodu swojej wielkości, pies ten nie nadaje się na mieszkańca blokowiska. 

PRAKTYCZNA PORADA: Owczarek podhalański to pies, który może mieć skłonność do agresji wobec innych psów. Wymaga więc nie tylko konsekwentnego prowadzenia, ale także socjalizacji od wczesnego wieku, aby nie sprawiał problemów. W tę socjalizację oraz wychowanie należy włożyć dużo staranności, ponieważ nieposłuszny i, o zgrozo, agresywny owczarek podhalański może być trudny do opanowania nawet na smyczy.

Dla kogo więc jest owczarek podhalański? Może być świetnym psem rodzinnym, ale tylko pod warunkiem, że właściciele są świadomi charakteru owczarka podhalańskiego i gotowi są prowadzić go, od początku stanowczo, lecz łagodnie wyznaczając zasady.

Wrażenie ogólne

Owczarek podhalański jest mocnym, zwartym psem. Patrząc na niego ma się wrażenie siły i choć jest piękny, trudno jest nie czuć przed nim respektu. Pomimo potężnej budowy nie wydaje się być zbyt ociężały. Wręcz przeciwnie - jest to pies nie tylko silny, ale i całkiem ruchliwy, gdy zajdzie potrzeba. Z drugiej strony, piękne, białe futro i dość łagodny wyraz pyska sprawiają, że niektórzy chcą widzieć w tym psie łagodnego psa rodzinnego, na wzór większego golden retrievera. Nic bardziej mylnego - choć podhalan świetnie sprawdza się jako pies rodzinny, nie wolno zapominać, że od przyjaznego wobec świata golden retrievera mimo pozornego podobieństwa wiele go różni. Jest psem, który służył do obrony i pilnowania, w tej roli spełnia się do dziś. Ma silny instynkt terytorialny i wymaga konsekwentnego prowadzenia, o czym nie wolno zapominać. 

Owczarek Podhalański: skąd pochodzi i jak powstała ta rasa?

Nie będzie chyba dla nikogo zaskoczeniem, że owczarek podhalański wywodzi się z regionu… Podhala. Polskie Tatry są miejscem, gdzie rasa ta od wieków rozwijana była przez górali, którzy kreowali ją w zgodzie ze swoimi potrzebami. A potrzebny był pies duży, silny, odważny i nie bez powodu biały - miał być łatwy do natychmiastowego odróżnienia od wilka, niedźwiedzia lub złodzieja.

Pierwsze hodowle i zarys historyczny rasy Owczarek Podhalański

Owczarek podhalański to stara polska rasa psa, wywodząca się - jak wiele innych, dogowatych psów górskich - od mastifa tybetańskiego. Koczujące, napływające ze Wschodu do Europy plemiona zabierały ze sobą również swoje psy, służące do pilnowania ich dobytku, które mieszając się z lokalnymi doprowadziły do rozwoju różnych europejskich ras. Między XIV a XVI wiekiem na tereny Karpat dotarło koczownicze plemię Wołochów, prowadzące ze sobą swoje białe psy. Z czasem wykreowały się trzy populacje wielkich, białych psów pilnujących stad i obejść. Z czasem przekształciły się one w trzy rasy: kuvasza na terenie Węgier, czuwacza na terenie Słowacji oraz bliźniaczo do niego podobnego polskiego owczarka podhalańskiego. Surowy klimat oraz prowadzona przez górali selekcja doprowadziła do powstania odważnego, nieustępliwego, dużego psa o białej maści, o wysokim progu pobudzenia i dużej odporności na panujący w górach niesprzyjający klimat. Psy te towarzyszyły juhasom podczas wypasu owiec wysoko w górach, spędzając nieraz wiele czasu będąc uwiązanymi przy ich szałasie. Spuszczane były nocami, gdy ich zadaniem było pilnowanie owiec zamkniętych w koszarze. Aby chronić psy przed wilczymi i niedźwiedzimi zębami, na szyję zakładano im obroże o wystających, ostrych kolcach.

Jak rozwijano rasę Owczarek Podhalański?

Planowa hodowla polskiego owczarka podhalańskiego ma swoje początki po I wojnie światowej, około roku 1920. Towarzysząca odzyskaniu niepodległości oraz zwycięstwie w wojnie z bolszewikami patriotyczna euforia zwróciła uwagę Polaków na znane od lat, hodowane przez polskich górali psy. Interesowało się nimi wojsko i były używane jako psy służbowe. Chętnie były nabywane przez mieszkańców miast, również poza rejonem ich pochodzenia. Nieprawidłowa hodowla i sposób utrzymania doprowadziły do problemów zdrowotnych. Skutkiem było do dziś wyznawane przez niektórych przekonanie, że owczarek podhalański na nizinach choruje i może żyć tylko w górach, co jest nieprawdą. W latach 30. XX wieku pojawiły się pierwsze hodowle poza obszarem Podhala - głównie w okolicach Lwowa oraz Warszawy.

We wrześniu 1937 roku zorganizowano pierwszą wystawę owczarków podhalańskich w Antałówce, gdzie oceniał je entuzjasta rasy - profesor Maurycy Cyryl Trybulski. Był on zresztą autorem późniejszego jej wzorca. Wybuch II wojny światowej niemal równe dwa lata później przerwał prace hodowlane nad polskimi rasami. W odróżnieniu jednak od pozostałych, populacja polskiego owczarka podhalańskiego nie ucierpiała tak mocno, zapewne głównie dzięki swojemu rozmieszczeniu geograficznemu. Powstały w 1948 roku Związek Kynologiczny w Polsce podjął na nowo prace nad hodowlą ras polskich, skupiając się głównie na polskich owczarkach: podhalańskim i nizinnym. W 1963 roku, wskutek wysiłków jego działaczy, obie rasy zostały uznane na forum międzynarodowym przez Międzynarodową Federację Kynologiczną. Przez długi czas psy te hodowano przede wszystkim na Podhalu, gdzie nadal służyły do pilnowania obejścia przed złodziejami oraz owiec zarówno przed złodziejami, jak i żyjącymi w Tatrach drapieżnikami, takimi jak wilki i niedźwiedzie. Do dziś zresztą można je spotkać w tej roli. W latach 80. XX wieku rasą zainteresowali się zagraniczni hodowcy, głównie amerykańscy i holenderscy. W Holandii owczarek podhalański do dziś jest liczniejszy i bardziej ceniony niż w jego ojczyźnie, gdzie ustępuje miejsca innym rasom stróżującym, z nie do końca zrozumiałych powodów.

Owczarek Podhalański - szczeniaki i ich potrzeby

Mały owczarek podhalański to chyba spełnienie marzeń każdego dziecka o szczeniaku. Puchaty, biały, nieco niezgrabny piesek o łagodnym wyrazie i ładnym pysku. Właściciel musi jednak pamiętać, że z tego uroczego, kilkukilogramowego malucha szybko wyrośnie pokaźny pies o silnym instynkcie terytorialnym. Aby pies w przyszłości cieszył się dobrym zdrowiem fizycznym oraz psychicznym, należy zapewnić mu odpowiednie dla tak dużego psa żywienie, a także nie forsować nadmierną aktywnością w okresie wzrostu.

Podstawowe rzeczy potrzebne szczeniakowi Owczarka Podhalańskiego

Najważniejszym zakupem w planowaniu przyjęcia pod swój dach owczarka podhalańskiego powinna być wysokiej jakości karma dla szczeniąt ras dużych i olbrzymich. Jest to bardzo ważne, by nie oszczędzać na tym, ponieważ podhalan szybko rośnie i nieodpowiednie żywienie może doprowadzić do problemów ze stawami zarówno w okresie szczenięcym, jak i w przyszłości. W wyprawce powinny znaleźć się miski na jedzenie i wodę. Początkowo mogą stać na podłodze, jednak po pewnym czasie warto zaopatrzyć się w nieduży stojak, który pomoże psu jeść wygodnie. Ponieważ podhalany są dosyć ciężkimi psami, ważny jest wybór odpowiedniego legowiska. Nie musi ono być szczególnie ciepłe, ale ważne, by było ono dosyć miękkie. Można postawić na wygodny materac lub legowisko typu ponton.

Jak każde szczenię, podhalan chętnie się bawi, nie powinno mu więc zabraknąć zabawek. W przeciwnym razie chętnie dobierze się do naszych rzeczy, np. kapci. Wybieraj jednak wytrzymałe produkty, ponieważ nawet mały podhalan jest bardzo silny i bez trudu zniszczy zabawki słabszej jakości. Obroża z adresówką i smycz to kolejne produkty, które powinny znaleźć się w wyprawce, bez tego bowiem trudno mówić o bezpiecznym spacerze. Wybierz wytrzymałe produkty, ale niekoniecznie drogie - owczarek podhalański szybko rośnie, w związku z czym w dosyć krótkim czasie akcesoria te będzie trzeba wymienić na zupełnie nowe, większe. Twarda włosiana lub druciana szczotka przyda się także do pielęgnacji sierści owczarka - choć oczywiście najpierw musisz nauczyć go spokojnego zachowania podczas pielęgnacji. Do tego celu możesz do wyprawki dokupić kilka rodzajów pysznych smakołyków. 

Czy warto iść do behawiorysty ze szczeniakiem Owczarka Podhalańskiego

Owczarek podhalański nie wymaga raczej konsultacji behawiorysty, jeżeli nic nas nie niepokoi. Jeśli jednak jest to twój pierwszy pies lub twoje doświadczenie z wielkimi psami jest niewielkie, konsultacja może być cenną okazją do dowiedzenia się na temat postępowania z takim psem. Zwykle jednak odrobina rozsądku i konsekwentne prowadzenie owczarka podhalańskiego wystarcza, aby wyrósł on na mądrego i zrównoważonego psa, który nie stanowi dla nikogo zagrożenia. 

Koszty utrzymania Owczarka Podhalańskiego

Jako duży pies owczarek podhalański nie nadaje się na psa dla osób lubiących oszczędzać. Koszty wyżywienia oraz przede wszystkim leczenia tak dużego psa mogą poważnie obciążyć budżet. Warto wziąć to pod uwagę, rozważając psa tej lub innej wielkiej rasy.

Średnie miesięczne koszty utrzymania Owczarka Podhalańskiego

Owczarek podhalański nie jest specjalnie wymagający, ale ze względu na swoją wielkość pochłania spore ilości jedzenia. Miesięczny koszt wyżywienia, w zależności od rodzaju karmy, jaką mu podamy, może wynosić od 400 do 800 zł. Szczęśliwie, jest to na ogół pies zdrowy i rzadko chorujący, należy jednak liczyć się z tym, że o ile sam koszt wizyty w gabinecie będzie stały, o tyle koszt leków czy preparatów weterynaryjnych będzie znacznie wyższy niż w przypadku mniejszych ras psów.

Na jakie jeszcze wydatki przygotować się decydując się na psa?

Do innych wydatków związanych z posiadaniem podhalana należy doliczyć koszt nagłych interwencji weterynaryjnych (które w przypadku tak dużego psa nierzadko sięgają tysięcy złotych) czy też konsultacji behawiorystycznych w razie pojawienia się problemów (ok. 150 zł za sesję). Podhalany bywają pomysłowe, a przy tym są bardzo silne, przez co może im się zdarzać niszczyć różne przedmioty, np. drzwi. Choć nie zdarza się to może bardzo często, warto mieć z tyłu głowy świadomość, że w razie wybryku naszego psa możemy ponieść dodatkowe wysokie koszty różnego rodzaju napraw. 

Zdrowie i pielęgnacja

Polski owczarek podhalański należy raczej do zdrowych ras psów. Zwykle w dobrym zdrowiu dożywa około 12 lat. Pewne problemy jednak wynikają z jego wielkości i są typowe dla innych psów w typie tej rasy. 

Choroby, które najczęściej zdarzają się w rasie Owczarek Podhalański

Owczarek podhalański nie zalicza się do ras obciążonych problemami o charakterze dziedzicznym. Wymienić wśród nich można jedynie entropium - podwinięcie powieki - oraz ektropium (wywinięcie powieki). Psy tej rasy stosunkowo rzadko chorują. Jak wszystkie wielkie psy, są narażone na dysplazję stawów biodrowych czy łokciowych, a także na bardzo niebezpieczny skręt żołądka. Do innych schorzeń, które mogą się zdarzyć, należą infekcje uszu, związane ze słabą wentylacją tej części ciała u podhalana. Zdarzają się również alergie, szczególnie pokarmowe.

Profilaktyka - jak dbać o zdrowie Owczarka Podhalańskiego?

Profilaktyka zdrowia owczarka podhalańskiego zaczyna się tak naprawdę już od pierwszych dni szczeniaka w nowym domu. Nadmierna aktywność, częste chodzenie po schodach, skoki, bieganie po śliskich powierzchniach - wszystko to może przełożyć się na problemy ze stawami, również dysplazję stawów biodrowych, w przyszłości. Należy pamiętać, że rozwijający się kościec nie może być nadmiernie forsowany. Niedługie, spokojne spacery i krótkie sesje zabaw do czasu zakończenia okresu wzrostu wystarczą temu psu. Owczarek podhalański nie należy do ras szczególnie aktywnych, jak choćby owczarek niemiecki, nie ma więc powodu do zmuszania do do ruchu. Ze względu na zagrożenie skrętem żołądka pies powinien dostawać dobrej jakości, wysoce strawną karmę. Dzienna porcja powinna być dzielona na co najmniej dwa posiłki w ciągu dnia. Po każdym posiłku pies powinien przynajmniej dwie godziny odpoczywać; warto tego pilnować również wtedy, gdy jednorazowo wypije bardzo dużo wody. Odpoczynku po posiłku należy psa uczyć już od szczeniaka.

Codzienna pielęgnacja Owczarka Podhalańskiego - czy jest trudna?

Polski owczarek podhalański to stara rasa użytkowa, wyhodowana w surowym klimacie przez ludzi, którzy nie mieli czasu na szczególne zabiegi pielęgnacyjne. Z tego powodu sierść owczarka podhalańskiego jest niewymagająca zachodu. Wyczesanie jej raz w tygodniu porządną szczotką wystarczy w zupełności, by pies zachował piękny wygląd, a sierść nie była skołtuniona. W okresie linienia warto to robić codziennie, ponieważ włos znajduje się wówczas wszędzie, co szczególnie źle wygląda na ciemnych powierzchniach i ubraniach, a zaniedbany w tym okresie pies może wyglądać nieestetycznie. Wydawać by się mogło, że biała sierść podhalana łatwo się brudzi, przez co ten wielki pies wymaga częstych kąpieli. Nic bardziej mylnego! Ubrudzonego podhalana można zostawić w spokoju - zabrudzona np. błotem sierść wyschnie, wówczas brud się wykruszy, a sierść na nowo jest śnieżnobiała. Psa tego kąpie się wtedy, kiedy zachodzi naprawdę taka potrzeba.

Ze względu na bujne owłosienie warto kontrolować wiszące uszy podhalana. Utrzymanie ich w czystości i regularne sprawdzanie ich stanu pomoże zapobiec rozwijaniu się infekcji - zapalenie ucha może się zdarzyć każdemu psu, a jest dla niego nieprzyjemne.

Owczarek Podhalański: Hodowle tej rasy działające w Polsce (FCI)

Z Winory - hodowla znajdująca się nieopodal Warszawy. Skupia się na trzech polskich rasach: owczarku podhalańskim, polskim owczarku nizinnym oraz charcie polskim. Prowadzona przez hodowcę-pasjonata o bardzo dużej wiedzy zootechnicznej.
Aroniowa Dolina - mała, domowa hodowla mieszcząca się w Warszawie. Swoją działalnością udowadniają, że owczarek podhalański nie tylko odnajdzie się na nizinach, ale także, pod pewnymi warunkami, w mieście.
Gacówka - hodowla kierowana przez asystenta kynologicznego według jasno określonych zasad, na pierwszym miejscu stawiającym zdrowie wyhodowanych psów oraz stabilny charakter. Mieści się na Pomorzu, niedaleko Trójmiasta.
Polana Pasterska - hodowla znaduje się w Chęcinach. Ma wieloletnie doświadczenie z polskimi owczarkami podhalańskimi, od szczeniaka wychowywanymi w otoczeniu… ptactwa ozdobnego.

Artykuł nie ma charakteru reklamowego powyższych hodowli, podane są jedynie jako przykład reprezentacyjny.

Rasy pokrewne

Duże, białe psy, pilnujące stad owiec przed niedźwiedziami i wilkami w górach, znane są w Europie od wieków. Do pokrewnych owczarkowi podhalańskiemu ras należą takie psy, jak włoski maremmano-abruzzesse, węgierski kuvasz i słowacki czuwacz. Ten ostatni, pochodzący ze Słowacji, jest tak łudząco podobny do swojego polskiego kuzyna, że nawet sędziom kynologicznym zdarza się te dwie rasy ze sobą mylić. Inne europejskie, dogowate rasy służące do pilnowania owiec i dobytku, występujące na terenie Karpat, to jugosławiański sarplaninac, rumuński carpatin czy też rosyjski owczarek kaukaski. Wszystkie te rasy najprawdopodobniej mają wspólnego przodka, jakim jest mastif tybetański.